علوم تربیتی و آموزشی

پداگوژی و آندروگوژی: تعاریف و تفاوت‌ها

1. پداگوژی (Pedagogy):
پداگوژی به روش‌ها و نظریه‌های آموزش در زمینه آموزش کودکان و نوجوانان اشاره دارد. در این رویکرد، معلم به عنوان منبع اصلی دانش شناخته می‌شود و مسئول هدایت فرآیند یادگیری است. در این روش، دانش‌آموزان بیشتر نقش گیرنده دارند و معلم اطلاعات را انتقال می‌دهد (Kauchak & Eggen, 2017).

مثال:
در کلاس‌های دبستان، معلم از طریق سخنرانی و تدریس مفاهیم مختلف به کودکان، از جمله ریاضی، علوم، و زبان‌آموزی، اطلاعات را منتقل می‌کند و دانش‌آموزان از آن اطلاعات بهره‌برداری می‌کنند (Kauchak & Eggen, 2017).

2.آندروگوژی (Andragogy):
آندروگوژی به نظریه‌ها و شیوه‌های آموزش بزرگسالان اشاره دارد. در این رویکرد، یادگیرندگان فعال‌تر و خودآگاه‌تر از یادگیری خود هستند و به جای دریافت اطلاعات به صورت یک‌طرفه، نیاز دارند که در فرآیند یادگیری مشارکت کنند. در این رویکرد، یادگیرندگان بزرگسال معمولاً تجربیات زندگی گذشته خود را در فرآیند یادگیری وارد می‌کنند (Knowles, 1980).

مثال:
در دوره‌های آموزشی برای کارکنان یک شرکت، آموزش‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شود که کارکنان به طور فعال در یادگیری مشارکت کنند، پرسش‌هایی مطرح کنند و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند (Knowles, 1980).

تشابهات:

• هدف مشترک: هر دو رویکرد به دنبال ارتقاء یادگیری هستند و هر دو در تلاشند تا فرآیند انتقال دانش را به یادگیرنده‌ها تسهیل کنند (Moore, 2013).
• استفاده از نظریه‌های یادگیری: هر دو رویکرد از نظریه‌های مختلف یادگیری، از جمله نظریه‌های شناختی و ساخت‌گرا برای ارتقای فرآیند یادگیری استفاده می‌کنند (Piaget, 1972).
• نقش معلم/مدرس: در هر دو رویکرد، نقش معلم یا مدرس در هدایت فرآیند یادگیری مهم است، اگرچه در آندروگوژی این نقش بیشتر به صورت مشاور و راهنماست تا انتقال‌دهنده صرف اطلاعات (Knowles, 1980).

مثال تشابه:
در پداگوژی و آندروگوژی، هر دو رویکرد می‌توانند از مدل‌های آموزشی فعال مانند بحث گروهی، بازی‌های آموزشی و پروژه‌های عملی برای تقویت یادگیری استفاده کنند. برای مثال، یک معلم یا مدرس ممکن است از بحث گروهی برای تقویت مفاهیم در هر دو گروه کودکان و بزرگسالان استفاده کند (Piaget, 1972).

تفاوت‌ها:

• مخاطبان هدف: پداگوژی بیشتر برای آموزش کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود، در حالی که آندروگوژی برای بزرگسالان مناسب است (Knowles, 1980).
• نقش یادگیرنده: در پداگوژی، یادگیرنده بیشتر نقش دریافت‌کننده اطلاعات را دارد، در حالی که در آندروگوژی، یادگیرنده بیشتر به عنوان یک مشارکت‌کننده فعال و تصمیم‌گیرنده در فرآیند یادگیری عمل می‌کند (Moore, 2013).
• نظریه‌های یادگیری: در پداگوژی، تمرکز بیشتر بر روی نظریه‌های یادگیری سنتی مانند رفتارگرایی است که معلم نقش کلیدی در آموزش دارد. در حالی که در آندروگوژی، نظریه‌های شناختی و ساخت‌گرا مانند یادگیری تجربی و حل مسئله کاربرد بیشتری دارند (Piaget, 1972).

مثال تفاوت:
در پداگوژی، در یک کلاس مدرسه ابتدایی، معلم ممکن است به صورت مستقیم به دانش‌آموزان درس دهد و به سوالات آنها پاسخ دهد. در مقابل، در آندروگوژی، یک دوره آموزشی برای بزرگسالان ممکن است بر مبنای تجربیات واقعی آن‌ها طراحی شود و در آن بزرگسالان از تجربیات خود برای حل مسائل استفاده کنند (Knowles, 1980).

کاربرد در نظریه‌های یادگیری:

1. پداگوژی و نظریه‌های یادگیری:
   • نظریه رفتارگرایی (Behaviorism): در این نظریه، یادگیری به عنوان تغییر در رفتار مشاهده‌شده تعریف می‌شود و معلم نقش اصلی را در هدایت فرآیند یادگیری ایفا می‌کند (Skinner, 1953).
   • نظریه شناختی (Cognitivism): در این دیدگاه، فرآیندهای ذهنی یادگیرنده مانند حافظه، توجه و پردازش اطلاعات بررسی می‌شود. در پداگوژی، معلم ممکن است با استفاده از فعالیت‌هایی مانند پرسش و پاسخ و بازی‌های آموزشی، به تقویت این فرآیندهای شناختی بپردازد (Piaget, 1972).
2. آندروگوژی و نظریه‌های یادگیری:
   • نظریه یادگیری تجربی (Experiential Learning): در آندروگوژی، بزرگسالان بیشتر از طریق تجربیات خود یاد می‌گیرند و در این فرآیند مشارکت دارند. از این رو، آموزش به شیوه‌ای طراحی می‌شود که بتوانند از تجربیات خود برای درک بهتر مفاهیم استفاده کنند (Kolb, 1984).
   • نظریه ساخت‌گرایی (Constructivism): در این دیدگاه، یادگیرندگان به طور فعال مفاهیم جدید را از طریق تعامل با محیط خود می‌سازند. در آندروگوژی، فرآیند یادگیری به گونه‌ای طراحی می‌شود که یادگیرندگان بزرگسال به عنوان سازندگان معنای خود درگیر شوند (Vygotsky, 1978).

جمع‌بندی:

پداگوژی و آندروگوژی دو رویکرد مختلف در آموزش هستند که هرکدام به نیازهای خاص گروه‌های سنی مختلف پاسخ می‌دهند. پداگوژی بر اساس انتقال اطلاعات از معلم به دانش‌آموزان و کنترل فرآیند یادگیری توسط معلم استوار است، در حالی که آندروگوژی به یادگیرندگان بزرگسال فرصتی برای مشارکت فعال‌تر در یادگیری و بهره‌برداری از تجربیات شخصی آنها می‌دهد (Knowles, 1980; Piaget, 1972).

در زیر جدول کاملی از توضیحات مربوط به پداگوژی و آندروگوژی به همراه تعاریف، مثال‌ها، تشابهات، تفاوت‌ها، کاربردها و استفاده از نظریه‌های یادگیری با رفرنس‌دهی آمده است:

در زیر جدول کاملی از توضیحات مربوط به پداگوژی و آندروگوژی به همراه تعاریف، مثال‌ها، تشابهات، تفاوت‌ها، کاربردها و استفاده از نظریه‌های یادگیری با رفرنس‌دهی آمده است:

منابع:

• Kauchak, D., & Eggen, P. (2017). Introduction to Teaching: Becoming a Professional. Pearson.
• Knowles, M. S. (1980). The Modern Practice of Adult Education: From Pedagogy to Andragogy. Cambridge Books.
• Moore, M. G. (2013). Handbook of Adult and Continuing Education. Sage Publications.
• Piaget, J. (1972). The Psychology of the Child. Basic Books.
• Skinner, B. F. (1953). Science and Human Behavior. Macmillan.
• Kolb, D. A. (1984). Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development. Prentice Hall.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Harvard University Press.